Interwencja radziecka na Ukrainie (1919)

Interwencja radziecka na Ukrainie

wojna domowa w Rosji, wojna ukraińsko-radziecka 1917-1921
Lew Trocki dokonuje przeglądu oddziałów Armii Czerwonej w opanowanym przez bolszewików Charkowie, czerwiec 1919 r.
Czas	grudzień 1918 – sierpień 1919
Terytorium	Ukraińska Republika Ludowa
Przyczyna	dążenie bolszewików do przyłączenia Ukrainy do państwa radzieckiego
Wynik	przejściowo zajęcie Kijowa i większości terytorium URL przez Armię Czerwoną, ostatecznie – wyparcie bolszewików z Kijowa, opanowanie miasta przez Armię Ochotniczą
Strony konfliktu
Ukraińska Republika Ludowa  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Symon Petlura Petro Bołboczan Jewhen Konowalec Ołeksandr Udowyczenko Jurko Tiutiunnyk Władimir Antonow-Owsiejenko Pawieł Dybienko Iwan Dubowoj Siergiej Macilecki Mykoła Szczors
brak współrzędnych

Interwencja radziecka na Ukrainie w 1919 r., ofensywa Frontu Ukraińskiego – agresja Rosji Radzieckiej przeciwko Ukraińskiej Republice Ludowej, zaplanowana w listopadzie 1918, po uznaniu przez Radę Komisarzy Ludowych RFSRR traktatu brzeskiego za nieistniejący, a rozpoczęta w pierwszych dniach stycznia 1919 r. operacją charkowską. Jedna z faz wojny ukraińsko-radzieckiej. Jej celem było przyłączenie Ukrainy do RFSRR, co miało dla bolszewików istotne znaczenie gospodarcze, demograficzne i strategiczne, a w dalszej perspektywie opanowanie wybrzeża Morza Czarnego, by uniemożliwić aktywne wsparcie białej Armii Ochotniczej przez Ententę przez porty czarnomorskie. Bolszewicy zamierzali wreszcie rozciągnąć kontrolowany przez siebie obszar maksymalnie w kierunku zachodnim, by móc wesprzeć ruchy rewolucyjne w Europie^[1].

W pierwszych dniach stycznia 1919 r., łącząc siły z lokalnymi oddziałami robotniczymi, wojska 1 Ukraińskiej Dywizji Radzieckiej zajęły Charków, który ogłoszono siedzibą Tymczasowego Rządu Robotniczo-Chłopskiego Ukrainy (przekształconego w końcu miesiąca w Radę Komisarzy Ludowych USRR). Następnie opanowały w szybkim tempie większą część Ukrainy północnej i wschodniej, by 5 lutego 1919 r. bez walki wkroczyć do Kijowa. Rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej (Dyrektoriat) przeniósł się do Winnicy, następnie do Kamieńca Podolskiego. Wiosną Armia Czerwona osiągnęła linię Zbrucza, w marcu odpierając kontrofensywę armii URL zagrażającą Kijowowi.

Wprowadzenie przez Radę Komisarzy Ludowych USRR polityki komunizmu wojennego i rekwizycje żywności na potrzeby miast szybko zraziło znaczącą część ukraińskiego chłopstwa do rządów bolszewików. Wybuch szeregu lokalnych powstań, a w maju 1919 r. bunt 20-tysięcznych sił atamana Hryhorjewa, uznającego od stycznia 1919 zwierzchność bolszewickiego dowództwa, uniemożliwiły Armii Czerwonej ostateczne rozbicie sił URL i marsz na zachód, ku Besarabii i Węgrom, gdzie 21 marca 1919 została proklamowana Węgierska Republika Rad. W końcu czerwca Armia Czerwona poniosła serię klęsk w starciach z Armią Ochotniczą Denikina w Donbasie, na Lewobrzeżu oraz nad Morzem Czarnym, tracąc w końcu czerwca 1919 r. Jekaterynosław i Połtawę, a także zdobyte w toku operacji przeciwko interwentom Mikołajów i Odessę. W sierpniu Armia Czerwona uległa również ofensywie połączonych sił armii URL i Ukraińskiej Armii Halickiej (wypartej za Zbrucz przez Wojsko Polskie z Galicji Wschodniej po klęsce w wojnie polsko-ukraińskiej i połączonej z armią URL). 31 sierpnia Kijów został zajęty najpierw przez wojska ukraińskie, a następnie, po ich wycofaniu z miasta, przez Armię Ochotniczą.